گرچه سخنان و موضع گیری سونو نیگم (خواننده معروف هندی) در خصوص محدود کردن بلندگوهای مربوط به مکانهای مذهبی سوال برانگیز و تنش زا بود، اما نفس موضوع نیاز به بازنگری و آسیب شناسی دارد.
تقریبا برای هیچ کس شک و شبهه‌ای وجود ندارد که یکی از اصلی ترین عوامل آلودگی صوتی در هند بلندگوهای مربوط به مکانهای مذهبی و به علت پخش ادعیه مذهبی است. در ده سال گذشته، ابتدا در دهلی در منطقه مالویانگر که اکثریت ساکنان آن را هندوها تشکیل می‌دهند و سپس در منطقه محوز رانی با اکثریت مسلمان سکونت داشتم. به عنوان یک روزنامه نگار و به فراخور شرایط شغلی اکثرا در ساعات آخر شب به منزل مراجعت می‌کردم. ماه مبارک رمضان بود و من پس از صرف شام نیاز داشتم چند ساعتی استراحت کنم تا بتوانم برای صرف سحری و نماز صبح بیدار شوم، اما بلندگوی مسجد محل هر پانزده دقیقه یکبار اعلام می‌کرد که ماه رمضان است و از مردم می‌خواست که برای صرف سحری و دعا و عبادت بیدار شوند.
چند روز این شرایط را تحمل کردم، اما کم کم تحمل شرایط برایم مشکل شد و به سراغ روحانی مسجد رفتم و با این استدلال که امروزه با وجود ساعت و وسایل الکترونیکی قابل تنظیم، دیگر نیازی به اعلام مکرر شبانه برای بیدار کردن مردم نیست، از او خواستم که به این وضعیت پایان دهد. روحانی مسجد آدم یک دنده‌ای بود و پس از شنیدن درخواست من از چند نفر خواست که بیایند و خواسته نامعقول من را بشنوند. آنان همگی با داد و فریاد و عتاب با من برخورد کردند و پس از ارایه دلیل و توضیحات من، با این منطق که عملکرد آنها و بالا بردن صدای بلندگوها جوابی دندان شکن به هندوهایی است که در دوران جشن‌های مذهبی و فستیوالها موجبات آزار و اذیت آنها را فراهم می‌آورند، سعی کردند که مرا قانع کنند. آنها می‌گفتند که در همان حوالی معبد هندویی وجود دارد که متولی آن اقدام به پخش صدای آهنگ و موسیقی بر روی بلندگوی معبد برای ساعات طولانی می‌کند در حالیکه خود در تمامی این مدت به خواب می‌رود و با این وسیله موجبات بی خوابی و سلب آسایش ساکنان محل را فراهم می‌آورد. این هم یک شیوه ادای حق شهروندی و احترام به حقوق دیگران در برخی نواحی هند است که گاه و بیگاه با آن برخورد می کنیم !
شمار بالای بلندگوها در شهر نه تنها موجب آزار و اذیت شهروندان می‌شود و خواب و آرامش آنان را مختل می‌کند وبر اساس حکم دادگاه عالی هند نقض حقوق شهروندی افراد است، بلکه موجب مشکلات عدیده دیگری همچون کاهش عملکرد مفید و بازدهی افراد، افزایش استرس و فشار عصبی و افزایش فشار خون در اشخاصی می‌شود که در مکانهایی با آلودگی بالای صوتی زندگی می‌کنند و در طول زمان این افراد ممکن است دچار ناشنوایی موقت و یا دائمی شوند. با افزایش جمعیت، شمار مراکز مذهبی نیز افزایش یافته و به طبع آن شمار بلندگوها افزایش چشم‌گیری داشته است.
وزیر امور اسلامی عربستان سعودی به مساجد شهر مقدس مکه دستور داده است که بلندگوهای بیرون مساجد، حق پخش عبادات متفاوت ماه مبارک رمضان را ندارند و تنها می‌توانند اذان و نمازهای جمعه و عید فطر را پخش نمایند. مساجد تنها در شرایطی حق استفاده از بلندگو را دارند که صدای آنها با صدای سایر مساجد تداخل پیدا نکند و باعث آزار مردم نشوند. مقامات عربستان سعودی در بیانیه‌ای حتی پذیرفتند که زندگی در جوار مساجد و شنیدن دایم صداهایی بلند ممکن است موجب آسیبهای شدید شنوایی شود و باید از آن اجتناب نمود. در اندونزی – کشوری که دومین جمعیت بزرگ مسلمانان در جهان را دارد – مردم اکثرا از رقابت و جنگ پنهان مساجد با هم گله مند هستند. در این کشور قوانینی وضع شده که صدای مساجد تنها باید برای مردم اطراف آن قابل شنیدن باشد. بر اساس همین قانون، مساجد باید اطمینان حاصل کنند که صدای پخش شده از بلندگوهای آنان با صدای سایر مساجد تداخل پیدا نکند تا جنگی بر سر جذب مخاطب بیشتر بین این مکانهای مذهبی در نگیرد.
یک مفتی اهل سنت به نام شیخ ابن عتیمین در جواب یک استفتاء صراحتا اعلام کرد که پخش صدای بلند تلاوت قرآن از مناره مساجد مجاز نیست، زیرا باعث ایجاد مزاحمت در میان مردم و مشکل برای سایر مساجد منطقه خواهد شد. از امام مالکی نقل شده است که: پیامبر(ص) بر مردمی وارد شدند که داشتند با صدای بلند نماز می‌خواندند و با دیدن این صحنه فرمودند: «یک نمازگزار با خدای خود در حال راز و نیاز است، پس برای چند لحظه تامل کنید و ببینید که در حال صحبت با چه کسی هستیم و آیا برای صحبت با او به صدای بلند نیاز هست!» و پرسیدند: «آیا شما موقع قرائت قرآن نیز صدای خود را بالاتر از صدای دیگران که در حال قرائت هستند می‌برید؟»
سال گذشته دولت محلی ایالت پنجاب پاکستان حکمی صادر کرد تا استفاده از سیستم صوتی در مساجد و تکایا را سازماندهی کند. بر اساس این حکم، مکانهای مذهبی اعم از مساجد، تنها حق استفاده از یک بلندگو را بر روی پشت بام دارند و تنها مجازند که از آن اذان، خطبه‌های عربی و قرآن - در زمان مراسم ترحیم- پخش کنند. همچنین به موجب این حکم استفاده از سیستم صوتی در مکانهای مقدس در صورتی که صدای آن در مسافتی بیش از هشت کیلومتر شنیده شود، ممنوع است. تخطی از این حکم پیگرد قانونی به دنبال خواهد داشت و شخص خاطی سریعا به دادگاه معرفی خواهد شد.
اکنون زمان آن است که معتقدین به همه آیین‌ها و مذاهب دریابند که دین را نمی‌توان از طریق بلندگوها تبلیغ کرد و ترویج داد، اما در مقابل، توجه به سایرین و درک دیگران نشانه ایمان و اعتقاد قلبی است. حقیقت این است که تمامی ادیان توجه به دیگران و رعایت حال آنان را توصیه می‌کنند، و اگر مردم به این درک برسند مهربانی و مدارا گسترش خواهد یافت.
ملاحظه و تحلیل: تکثر اجتماعی- قومی و تنوع مذهبی در هند باعث شده است که هر کدام از ادیان در مقابله با دیگران و در راستای نشان دادن جایگاه و نفوذ خود، به یک سری از اعمال و رفتارها اقدام کند که در حالت کلی توجیه عقلی و منطقی ندارد. یکی از این موارد استفاده از بلندگوها و سیستم‌های صوتی قویتر و ایجاد سر و صدای بیشتر در زمان جشنها و اعیاد مذهبی است که هر ساله شدیدتر می‌شود و به معضلی برای جامعه هند بدل شده است. این موضوع اخیرا اعتراضات زیادی را در نقاط مختلف این کشور برانگیخته است.
روزنامه: دی ان آ مورخ: ۲۸ آوریل
سال ۱۳۹۶
نظر شما